1 Maja -  Święto Pracy

Inne nazwy to: Międzynarodowe Święto Proletariatu, Dzień Solidarności Ludzi Pracy, 1 Maja. Święto wprowadziła w 1889 roku II Międzynarodówka dla upamiętnienia wydarzeń  z  pierwszych dni maja 1886 roku, podczas strajku ogólnokrajowego w Chicago, w USA, na  rzecz wprowadzenia 8 godzinnego dnia pracy. W dniu 3 maja odbył się wiec robotników zwolnionych z pracy w jednej z firm. Podczas wiecu doszło do bójki między strajkującymi a zatrudnionymi na ich miejsce. Interweniowała policja, od strzałów z pistoletów śmierć poniosło kilku robotników,  wielu zostało dotkliwie pobitych. Brutalność policji spowodowała kolejny wiec w następnym dniu. Wiec odbywał się bez ekscesów, jednak obfity deszcz spowodował, iż z licznej grupy demonstrantów pozostało ok. 200 osób i nagle na nich natarł oddział 180 policjantów. Efektem policyjnych działań była śmierć 1 policjanta, nieznana liczba zabitych robotników i wielu rannych. W wyniku zajść doszło do ostrych represji wobec związkowców, m.in. sądzonych było 8 związkowców, 7 z nich skazano na śmierć przez powieszenie. Wyrok na czterech osobach wykonano 11 listopada 1887 roku pozostałych po 7 latach ułaskawiono.

Na ziemiach polskich pierwsze obchody miały miejsce w 1890 roku i odbywały się niejednokrotnie wbrew woli zaborców współorganizowane m.in. przez działaczy II Proletariatu. W czasie masowych demonstracji i pochodów, szczególnie na ziemiach zaboru rosyjskiego, dochodziło do starć z carskim wojskiem, policją oraz kozakami, a także wspierającymi je nacjonalistycznymi bojówkami. Podobnie liczne pochody i demonstracje klasowych organizacji robotniczych i partii lewicowych odbywały się też w ten dzień w okresie II RP, często były one atakowane przez policję oraz nacjonalistycznych bojówkarzy, dochodziło do morderstw działaczy klasowych związków zawodowych i partii lewicowych. W Polsce dzień 1 Maja od 1950 roku jest świętem  państwowym i wolnym od pracy, stan ten trwa do chwili obecnej. W czasach PRL organizowano tego dnia pochody pierwszomajowe. W Kościele katolickim 1 maja obchodzone jest wspomnienie św. Józefa Rzemieślnika (Robotnika). Wspomnienie to wprowadził do kalendarza liturgicznego papież Pius XII w 1955 roku, jako alternatywę dla laickiego Święta Pracy.

2 Maja - Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej

Dzień flagi państwowej jest obchodzony w Polsce od 2004 roku. Choć to święto państwowe, ustawowo nie jest dniem wolnym od pracy. Pierwotnie decyzją Senatu 2 maja miał być Świętem Orła Białego, jednak Sejm przemianował go na Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. To także Dzień Polonii i Polaków za Granicą.

Wybór tej daty na Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej nie jest przypadkowy, ma ona bowiem znaczenie historyczne. Właśnie 2 maja żołnierze polscy zawiesili biało-czerwoną flagę na kolumnie Siegessäule w Berlinie, co de facto oznaczało zakończenie działań wojennych w Europie podczas II wojny światowej. Dodatkowo dzień ten poprzedza święto upamiętniające tak ważne wydarzenie, jakim było w 1791 r. ogłoszenie Konstytucji 3 Maja. Co ciekawe, w okresie PRL-u właśnie 2 maja decyzją władz komunistycznych zdejmowano flagi państwowe, aby nie były widoczne w święto 3 maja, które w tamtym czasie zniesiono.

Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej ma popularyzować wiedzę o polskiej tożsamości i o symbolach narodowych, które zmieniały się na przestrzeni wieków. Źródłem dzisiejszych barw narodowych jest herb Królestwa Polskiego i herb Wielkiego Księstwa Litewskiego. Decyzją Sejmu Królestwa Polskiego z 7 lutego 1831 roku ustalono:

„Izba senatorska i poselska po wysłuchaniu wniosków Komisyi sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się wszyscy Polacy, postanowiły i stanowią:
Art. 1 – Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego oraz Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Art. 2 – Wszyscy Polacy (...) te kolory nosić mają w miejscu, gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były”.

W 1919 roku kolory biały i czerwony uznano oficjalnie za polskie barwy narodowe. Obecnie kwestie Polskich barw narodowych reguluje Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej: „Barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. Przy umieszczaniu barw Rzeczypospolitej Polskiej w układzie pionowym kolor biały umieszcza się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu. Barwy Rzeczypospolitej Polskiej stanowią składniki flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej. Flagą państwową Rzeczypospolitej Polskiej jest prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej, umieszczony na maszcie”.

Poza Polską, święto flagi państwowej obchodzone jest m.in. w Stanach Zjednoczonych, Meksyku, Argentynie, Finlandii, Turkmenistanie, Ukrainie, na Litwie i w Chinach.

234. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja

W dniu 3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił Ustawę Rządową – pierwszą polską konstytucję. Był to drugi tego typu akt prawny na świecie (po Konstytucji Stanów Zjednoczonych) i pierwszy w Europie. Konstytucja przygotowana została przede wszystkim przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Ignacego Potockiego i Hugo Kołłątaja.

Konstytucję 3 Maja poprzedzały dwie wcześniejsze ustawy uznane za integralną jej część. Pierwsza z nich: O reorganizacji sejmików i druga: Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej – regulowała sprawy mieszczan i ustroju miast.

Konstytucja 3 Maja wnosiła do polskiego systemu politycznego następujące najważniejsze zmiany: pozostawienie ustroju stanowego, jednak z wyraźnie osłabioną pozycją magnaterii, usunięcie z sejmików ziemskich szlachty nieposiadającej majątków ziemskich tzw. Gołotę, cenzus szlacheckiego urodzenia został ograniczony w prawie wyborczym przez dodanie cenzusu posiadania. Ponadto mieszczaństwu umożliwiono nobilitację, m.in. z tytułu nabycia majątków ziemskich i zasług dla kraju. Ogółowi mieszczan w miastach królewskich, ogłoszonych, jako „wolne”, zapewniono wolności osobiste, prawo sprawowania urzędów, potwierdzono opiekę władzy państwowej nad mieszkańcami kraju pochodzenia żydowskiego.

Najmniej zmian wprowadzono w położeniu chłopów, którym utrzymano poddaństwo, wolność osobistą otrzymali tylko przybysze z zagranicy. Pewną formą opieki prawnej nad tą grupą ludności był zapis w Konstytucji, w którym stwierdzono, że na ogół chłopów rozciągnięto „opiekę prawa i rządu krajowego”.

Konstytucja 3 Maja zniosła podział Rzeczypospolitej na Koronę i Litwę. Naczelnym organem nowego państwa pozostawał Sejm, któremu zapewniono pełnię władzy ustawodawczej, prawo stanowienia budżetu i podatków, daleko idącą kontrolę rządu. Sejm miał być złożony z  204 posłów, wybieranych na sejmikach przez szlachtę posesjonatów oraz 24 tzw. plenipotentów miast, z ograniczonym głosem doradczym. Zmniejszono rolę Senatu, usunięto zasadę liberum veto i zakazano konfederacji. Zniesiono elekcyjny wybór króla, w zamian wprowadzając zasadę dziedziczenia tronu (w dynastii saskiej) i osobistej odpowiedzialności monarchy.

Wzmocnieniu uległ rząd (z królem, jako przewodniczącym Straży Praw na czele) oraz administracja państwowa. Akty królewskie wymagały kontrasygnaty jednego z ministrów, którzy od tej pory mieli odpowiadać za naruszenie prawa przed sądem sejmowym, a za kierunek polityki rządu – przed królem i Sejmem. Dodatkowo w gestii króla i Straży Praw pozostawały komisje wielkie (ministerstwa): edukacji, policji, skarbu i wojska. Zarząd krajem w terenie powierzono komisjom porządkowym cywilno-wojskowym. Konstytucja poczyniła też pewne zmiany w sądownictwie szlacheckim i miejskim.

W rozdziale XI Konstytucji poświęconym „sile zbrojnej narodowej” umieszczono zapis „Naród winien jest sobie samemu obronę od napaści i dla przestrzegania całości swojej. Wszyscy przeto obywatele są obrońcami całości i swobód narodowych. Wojsko nic innego nie jest, tylko wyciągnięta siła obronna i porządna z ogólnej siły narodu”.

W zamierzeniu części jej twórców miała stanowić punkt wyjścia dla dalszych przemian ekonomiczno-społecznych i politycznych. Została jednak obalona w połowie 1792 roku wskutek działalności konfederacji targowickiej i przegranej wojny z Rosją.

Postanowienia konstytucji i jej przesłanie urosły do rangi symbolu narodowego. Dlatego dzisiaj z dumą wracamy do jej szlachetnych i uniwersalnych wartości.

Źródło: Wikipedia, ppłk Najczuk